Bir psikoterapistle çalışmaya başlamadan önce, aklımızda doğal olarak bazı sorular belirir: Karşımızdaki kişi gerçekten bu iş için yetkili mi, eğitimi yeterli mi ve yetkin mi? Bu yazıda, bu süreçte size rehberlik edecek, güvenli bir seçim yapmanızı sağlayacak bilgilere değineceğiz. Türkiye’de Psikoterapi Yetkisi ve Uzmanlık Alanları Öncelikle, Türkiye’de kimlerin ruh sağlığı alanında çalıştığına ve kimlerin psikoterapi uygulayabileceğine bakalım. Genel olarak, psikoterapi yapma yetkisi; psikiyatristlere ve klinik psikologlara aittir.
● Psikiyatristler: Tıp fakültesini tamamladıktan sonra “Ruh Sağlığı ve Hastalıkları” alanında uzmanlık eğitimi alan tıp doktorlarıdır. İlaç tedavisi ve tanı koymanın yanı sıra psikoterapi uygulama yetkisine de sahiptirler.
● Klinik Psikologlar: Psikoloji lisansının ardından klinik psikoloji yüksek lisansını (genellikle iki yıllık uzmanlık eğitimi) tamamlamış uzmanlardır. Psikopatoloji ve terapi yaklaşımları konusunda aldıkları eğitimle ruhsal sorunları değerlendirme ve psikoterapi uygulama yetkinliği kazanırlar.
● Psikologlar: Dört yıllık psikoloji lisans eğitimi almışlardır. Gelişimsel süreçlerde danışmanlık verebilir, destekleyici görüşmeler yapabilir ve psikolojik testler uygulayabilirler. Bir psikiyatrist veya klinik psikologla birlikte çalışarak tanısı olmayan kişilerle terapi sürdürebilirler.
Eğitim Geçmişini Sorgulamanın Önemi
Ne yazık ki, yeterli yetkinliğe sahip olmayan kişilerin kendilerini psikolog veya terapist olarak tanıtarak hizmet vermeye çalıştığı durumlara rastlanabilir. Bu nedenle bir uzmandan destek almadan önce eğitim geçmişini doğrulamak, sizin kendinizi korumanız açısından son derece önemlidir.
Kontrol Edilmesi Gereken Temel Adımlar:
- Lisans Eğitimi: İlk kontrol edilmesi gereken, kişinin gerçekten psikoloji lisans mezunu olup olmadığıdır. Psikoloji mezunu olmayan birinin psikolog olması da mümkün değildir.
- Klinik Psikoloji Yüksek Lisansı: “Klinik psikolog” unvanını taşıyan kişinin; Psikoloji veya PDR lisansını tamamladıktan sonra klinik psikoloji yüksek lisansını tamamlamış olması beklenir.
- Yurt Dışı Eğitimler ve YÖK Denkliği: Yurt dışında alınan her eğitim Türkiye’de otomatik olarak geçerli sayılmaz. Akreditasyonu zayıf kurumlar veya yalnızca ücretle diploma veren yapılar maalesef mevcut. Bu nedenle, alınan eğitimin tanınırlığını ve YÖK denkliğini kontrol etmek güvenli bir başlangıç sağlar.
Peki Sertifikalar?
Bir uzmanın sahip olduğu uzun sertifika listesi, her zaman onun gerçekten yetkin olduğu anlamına gelmeyebilir. Psikoterapi alanında çok sayıda kısa süreli, yüzeysel eğitim bulunmaktadır. Örneğin, Bilişsel Davranışçı Terapi gibi kapsamlı bir yaklaşım, birkaç günlük eğitimle edinilebilecek bir yeterlilik değildir. Gerçek yeterlilik, genellikle yıllara yayılan, uzun süreli, süpervizyon destekli ve kurumsal olarak denetlenen programlardan gelir. Yani eğitimlerle dolu uzun bir liste, her zaman yetkinliği göstermeyecektir.
Peki, Terapistle İlgili Tüm Bu Bilgileri Nasıl Öğreneceksiniz?
● Doğrudan Sormak: En kolay ve net yol, doğrudan sormaktır. Etik ilkelere bağlı, mesleki olarak kendine güvenen bir terapist bu sorulara şeffaflıkla cevap verecektir.
● Diplomaları Görme Talebi: Terapistinize eğitim geçmişini ve yetkinliğini sormanız, diplomalarını görmek istemeniz garip bir durum değildir. Gönül rahatlığıyla soru işaretlerinizi ona iletebilirsiniz. Eğer bu sorular karşısında sizi kötü hissettirecek, tuhaf karşılıklar alıyorsanız ve zaten cevap alamıyorsanız, yanlış yerdesiniz demektir.
● Yasal Ruhsat Kontrolü: Aynı zamanda artık ülkemizde klinik psikologlar, Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak çalışıyor ve tabelalarında “Özel Sağlık Meslek Hizmet Birimi: Klinik Psikolog” ibaresini kullanmaları zorunlu hale gelmiş durumda. Yani böyle bir tabela gördüğünüzde, o kişinin Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsat almış bir klinik psikolog olduğunu kolayca anlayabilirsiniz.
Tüm bu detaylara dikkat ettiğinizde, işini etik kurallar çerçevesinde yapan, donanımlı bir terapist ile karşılaşma şansınız artacaktır. Umarım bu süreçte sizi gerçekten anlayacak, destekleyecek ve ihtiyaçlarınıza uygun bir uzmanla yolunuz kesişir.